Zastosowanie modafinilu w leczeniu wybranych zaburzeń snu
Wacław Dyrda, Daria Smułek, Adam Wichniak
Modafinil, lek promujący stan czuwania, do 2010 roku był zarejestrowany w Europie w większym spektrum wskazań niż dziś: w narkolepsji, idiopatycznej hipersomnii, obturacyjnym bezdechu sennym i nadmiernej senności wynikającej z pracy zmianowej. Obecnie jest zarejestrowany przez Europejską Agencję Leków jedynie w leczeniu narkolepsji, a w pozostałych zaburzeniach snu znajduje zastosowanie jako terapia off-label. Niniejszy artykuł przedstawia skuteczność modafinilu w wybranych zaburzeniach snu. W leczeniu narkolepsji modafinil pozostaje lekiem pierwszego wyboru. Redukuje liczbę ataków snu i drzemek, skraca czas trwania i zmniejsza nasilenie senności w ciągu dnia, prowadzi również do istotnej poprawy jakości życia pacjentów – jednak tylko w niewielkim stopniu wiąże się z poprawą w zakresie katapleksji i innych objawów. W hipersomnii idiopatycznej przyjmowanie modafinilu skutkuje redukcją drzemek i zasypiania wbrew woli oraz wpływa na spadek subiektywnego uczucia senności mierzonego Skalą Senności Epworth. Ponadto lek znajduje zastosowanie w odniesieniu do senności w przebiegu obturacyjnego bezdechu sennego – w przypadku braku poprawy mimo prowadzenia optymalnej terapii dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych. Modafinil jest także zarejestrowany przez amerykańską Agencję Żywności i Leków w leczeniu nadmiernej senności wynikającej z pracy zmianowej. Wykazano wpływ leku na redukcję poziomu senności, ale nie stwierdzono, by zmniejszał on liczbę nieintencjonalnych zaśnięć, pomyłek i wypadków w pracy. Biorąc pod uwagę silny negatywny wpływ nadmiernej senności na wyniki w pracy i szkole, zagrożenie wypadkami i jakość życia, ocena stosunku ryzyka do korzyści związanych ze stosowaniem modafinilu często uzasadnia jego użycie w leczeniu nadmiernej senności również poza zarejestrowanymi wskazaniami.