LOGO
EN
Psychiatria i Psychologia Kliniczna z pierwszym IF!

Z radością i satysfakcją informujemy, że „Psychiatria i Psychologia Kliniczna” (Journal of Psychiatry and Clinical Psychology) awansowała do elitarnego grona periodyków legitymizujących się wskaźnikiem oddziaływania IF. Nasz wskaźnik za rok 2022 to 0,4.

„Psychiatria i Psychologia Kliniczna” organem naukowym Polskiego Towarzystwa Psychologii Klinicznej

Redakcja „Psychiatrii i Psychologii Klinicznej” z dumą informuje, że od 2023 roku czasopismo jest organem naukowym Polskiego Towarzystwa Psychologii Klinicznej (PTPK), wydawanym pod patronatem i ze wsparciem merytorycznym Towarzystwa. Niniejszym przedstawiamy krótką informację o działalności i celach PTPK oraz intencjach Twórców organizacji.

Call for Papers: Pozytywna Psychologia Kliniczna (4/2024)

Zapraszamy Państwa do napisania artykułów o innowacyjnych rozwiązaniach i nowatorskich kierunkach badań, po to, aby pokazać, że pozytywna psychologia kliniczna jest fascynującym i dynamicznie rozwijającym się obszarem. Zapraszamy do publikacji przełomowych i oryginalnych wyników badań. Zachęcamy do nadsyłania prac mających charakter oryginalnych raportów empirycznych, metaanaliz (np. badań epidemiologicznych), prac przeglądowych (literature reviewsystematic review) dotyczących wszelkich pozytywnych aspektów/kontekstów psychologii klinicznej lub psychiatrii.

Rezygnacja z wersji papierowej

Uprzejmie informujemy, że począwszy od numeru 2/2023 „Psychiatria i Psychologia Kliniczna” będzie się ukazywać jedynie w wersji elektronicznej – w trybie open access.

1 marca 2023 r. – zmiana sposobu nadsyłania prac do redakcji

W dniu 1 marca 2023 r. Redakcja uruchomiła system do elektronicznej obsługi manuskryptów. Obecnie prace wraz z załącznikami należy przesyłać wyłącznie za pośrednictwem panelu.

Opłata za tłumaczenie

Od dnia 1 stycznia 2023 r. wydawca „Psychiatrii i Psychologii Klinicznej” wprowadza odpłatność za tłumaczenie na język angielski (w wysokości 65 zł brutto za stronę obliczeniową, tj. 1800 znaków ze spacjami), a w przypadku nadesłania pracy w języku angielskim – za jej opracowanie językowe (35 zł brutto za każdą rozpoczętą stronę tekstu).

Adaptacja międzykulturowa i walidacja brazylijsko-portugalskiej wersji Skali Dezadaptacyjnego Marzycielstwa (BMDS-16)

Fantazjowanie to naturalne doświadczenie psychiczne, podczas którego ludzie tworzą w umyśle historie i obrazy, wyobrażając je sobie tak, jakby były prawdziwe, chociaż wiedzą, że są jedynie wyobraźnią. Z drugiej strony dezadaptacyjne marzycielstwo (maladaptive daydreaming) to nadmierne i kompulsywne angażowanie się w fantazje, które zastępuje interakcje międzyludzkie i upośledza funkcjonowanie szkolne, interpersonalne lub zawodowe. Do jego pomiaru służy 16-punktowa Skala Dezadaptacyjnego Marzycielstwa (Maladaptive Daydreaming Scale, MDS-16), którą przetłumaczono na 39 języków, ale tylko osiem poddano walidacji. W niniejszym badaniu sprawdzono właściwości psychometryczne brazylijskiej wersji tej skali (BMDS-16).

Ramiro Figueiredo Catelan, Ágnes Zsila, Igor J. Pietkiewicz, Antonio Egidio Nardi
Psychiatr Psychol Klin 2023, 23 (3), p. 129–140
Poziom stresu i lęku a czynniki wpływające na radzenie sobie z nim u pacjentów hospitalizowanych z COVID-19

Ocena poziomu stresu i lęku w czasie hospitalizacji z powodu COVID-19, a także związku między nimi a cechami osobowości, strategiami radzenia sobie wśród kobiet i mężczyzn oraz ocena predyktorów stresu. Badanie przeprowadzono w referencyjnym szpitalu jednoimiennym w Warszawie. Zastosowano Skalę Postrzeganego Stresu-10 (Perceived Stress Scale-10, PSS-10), Kwestionariusz BRIEF-COPE, Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (State and Trait Anxiety Inventory, STAI) oraz Inwentarz Osobowości (Ten Item Personality Inventory, TIPI-PL).

Beata Hintze, Anna Barczak, Anna Krempa-Kowalewska, Małgorzata Lankiewicz-Serafin, Aneta Modrzyńska, Joanna Szadurska, Dariusz Kosior, Małgorzata Dorobek
Psychiatr Psychol Klin 2023, 23 (3), p. 141–148
Wojna w Ukrainie a dynamika PTSD i depresji u Polaków w wieku 50+

Grupą szczególnie narażoną na zakłócenia zdrowia psychicznego w związku z wybuchem wojny w Ukrainie są starsi Polacy. Celem badań własnych uczyniono: określenie nasilenia i zmienności zespołu stresu pourazowego (post-traumatic stress disorder, PTSD), depresji i objawów somatycznych w ciągu roku trwania wojny w Ukrainie, ustalenie związków PTSD i depresji z czynnikami socjodemograficznymi oraz wskazanie czynników nasilających ryzyko utrzymywania się PTSD i depresji rok po agresji Rosji na Ukrainę.

Ewa Małgorzata Szepietowska
Psychiatr Psychol Klin 2023, 23 (3), p. 155–164
Formułowanie przypadku dla pacjentów z zachowaniami agresywnymi kierowanych do psychoterapii w różnych warunkach pracy klinicznej: adaptacja Multimodalnego Modelu Funkcjonalnego

Zachowania agresywne są powszechnie obserwowane w warunkach klinicznych, co sprawia, że kluczowe jest stosowanie zaawansowanych narzędzi w celu dokładnej oceny prawdopodobieństwa wystąpienia takich zachowań. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie ram służących do formułowania przypadku dla pacjentów z zachowaniami agresywnymi kierowanych do psychoterapii w różnych warunkach pracy klinicznej. Uznając rozbieżności w stosowaniu agresji, a także współwystępowanie zachowań agresywnych u pacjentów z różnymi psychopatologiami, proponujemy integracyjne ramy, które odnoszą się do tych niespójności. Ramy te wykorzystują Multimodalny Model Funkcjonalny Huntera i wsp. (2008) jako podstawę, do której włączamy siedem innych modeli: Model I3, model Algebry Agresji, Ogólny Model Agresji, model Przetwarzania Informacji Społecznych, model Oceny Reakcji i Decyzji, Integracyjny Model Poznawczy oraz model zaburzeń psychicznych według DSM-5.

Jean Gagnon, Anna Zajenkowska
Psychiatr Psychol Klin 2023, 23 (3), p. 183–200
Alternatywny model zaburzeń osobowości czy wczesne nieadaptacyjne schematy? Użyteczność dla rozumienia cech osobowości borderline w populacji nieklinicznej osób dorosłych

Alternatywny model zaburzeń osobowości (alternative model of personality disorders, AMPD) DSM-5 jest obecnie weryfikowany empirycznie pod kątem jego przydatności i trafności diagnostycznej dla zaburzeń osobowości. Jednocześnie prowadzone są liczne badania oparte na koncepcji nieadaptacyjnych schematów Younga. Prezentowane badania mają na celu porównanie możliwości wyjaśniania nasilenia cech borderline (borderline personality disorder, BPD) za pomocą obu modeli. Analizie poddano wyniki uzyskane od 565 zdrowych osób dorosłych w wieku 18–81 lat (M = 37 lat), wśród których kobiety stanowiły nieco ponad 52%. Zastosowano trzy metody pomiarowe: Ustrukturalizowany Wywiad Kliniczny do Badania Zaburzeń Osobowości z Osi II według DSM-IV – Kwestionariusz Osobowości – do pomiaru nasilenia cech osobowości nieprawidłowej (tylko itemy dla BPD), Kwestionariusz Schematów Younga (YSQ-S3) do pomiaru nieadaptacyjnych schematów (w modelu czterech domen) oraz Inwentarz Osobowości PID-5, wersja skrócona dla pomiaru DSM-5. 

Dorota Mącik
Psychiatr Psychol Klin 2023, 23 (2), p. 69–76
Dyspozycyjny optymizm, strategie radzenia sobie a stan emocjonalny rodziców dzieci z moczeniem nocnym

Praca dotyczy roli optymizmu w radzeniu sobie ze stresem oraz emocji pojawiających się u rodziców dzieci z moczeniem nocnym. Celem badania było ustalenie relacji między strategiami zaradczymi a emocjami odczuwanymi przez rodziców dzieci z moczeniem mocnym, z uwzględnieniem moderującej roli optymizmu. W badaniu wzięło udział 70 osób – rodziców dzieci z problemem moczenia nocnego będących pacjentami Poradni Nefrologii Dziecięcej i Poradni Zaburzeń Oddawania Moczu u Dzieci przy Klinice Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej Wojskowego Instytutu Medycznego – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie. Uczestnicy udzielili odpowiedzi na pytania w ankiecie socjodemograficznej oraz w kwestionariuszach oceniających: poziom dyspozycyjnego optymizmu (Test Orientacji Życiowej – Life Orientation Test-Revised, LOT-R), strategie radzenia sobie w sytuacji stresowej związanej z chorobą dziecka (Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych – Coping Inventory for Stressful Situations, CISS-S), poziom emocji pozytywnych i negatywnych (Skala Uczuć Pozytywnych i Negatywnych, SUPIN, S30). Rezultaty badań pozwoliły na częściowe potwierdzenie hipotez.

Joanna Kalicka, Zuzanna Kwissa-Gajewska, Agnieszka Rustecka
Psychiatr Psychol Klin 2023, 23 (2), p. 77–84
Perspektywa czasowa a postawy wobec profilaktycznej mastektomii

Nowotwór piersi uznawany jest za najczęściej występujący nowotwór u kobiet i znaczące wyzwanie dla profilaktyki. Celem niniejszej pracy było określenie związku między perspektywą czasową (koncentracja na przeszłości, teraźniejszości lub przyszłości) a postawami wobec profilaktycznej mastektomii, jako jednej z metod prewencji raka piersi, przeznaczonej dla osób zdrowych, ale predysponowanych do zachorowania z uwagi m.in. na posiadanie mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2. Badanie prowadzone było od czerwca do lipca 2019 roku i obejmowało wyłącznie kobiety powyżej 18. roku życia. Projekt realizowano w przestrzeniach publicznych i ogólnodostępnych w zachodniej części Polski. Do analiz wykorzystano Kwestionariusz Perspektywy Temporalnej Philipa Zimbardo i Johna Boyda w polskiej adaptacji Anety Przepiórki oraz autorski Anonimowy Kwestionariusz dla Respondentów, pozwalający na pogłębienie wiedzy na temat subiektywnej sytuacji życiowej respondentek, ich świadomości w zakresie profilaktyki nowotworowej, a także wyodrębnienie postaw związanych z metodą profilaktycznej mastektomii.

Sylwia Natalia Michałowska, Agnieszka Samochowiec, Laura Kaliczyńska
Psychiatr Psychol Klin 2023, 23 (2), p. 85–90
Paternalizm i autonomia: wybierane przez psychoterapeutów rozwiązania dylematów oraz ich uzasadnienia jako etyczne aspekty relacji terapeutycznej

Celem badania jest analiza rozwiązań dylematów etycznych ze względu na kryterium paternalizm – autonomia wybieranych przez psychoterapeutów z uwzględnieniem doświadczenia zawodowego oraz modalności respondentów. Ponadto artykuł przedstawia analizę deklarowanego przez psychoterapeutów sposobu rozstrzygania dylematów (rozwiązania intuicyjne lub namysł etyczny) oraz uzasadnień wskazanych rozwiązań (uzasadnienia etyczne, niejednoznaczne, pozaetyczne).

Anna Bogatyńska-Kucharska, Jarosław Kucharski, Marcin J. Jabłoński
Psychiatr Psychol Klin 2023, 23 (1), p. 3–11
15-letnie porównawcze badania katamnestyczne schizofrenii młodzieńczej oraz ostrych i przemijających zaburzeń psychotycznych z początkiem w okresie młodzieńczym

W literaturze przedmiotu rzadko spotyka się porównawcze badania katamnestyczne nad przebiegiem z jednej strony schizofrenii młodzieńczej, a z drugiej zespołów rozpoznawanych wyjściowo jako ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne w okresie młodzieńczym. W niniejszej analizie autorzy porównują przebieg tych zespołów w oparciu o wybrane wskaźniki kliniczne i społeczne.

Katarzyna Ślosarczyk, Mariusz Ślosarczyk
Psychiatr Psychol Klin 2023, 23 (1), p. 12–17
Zapadalność na schizofrenię w kontekście dorastania w środowisku zurbanizowanym lub w obszarach zielonych – przegląd literatury

W kontekście teorii schizofrenii jako zaburzenia neurorozwojowego opisano liczne czynniki ryzyka wystąpienia tej choroby. Niektóre z tych czynników mają charakter biologiczny, inne są związane ze środowiskiem życia w okresie dorastania osoby, która w dorosłości zachoruje na schizofrenię. Przyjęcie hipotezy neurorozwojowej implikuje istnienie czynników protekcyjnych, chroniących przez zachorowaniem. W pracy omówiono wybrane zagadnienia środowiskowe stanowiące czynniki ryzyka i czynniki protekcyjne zapadalności na schizofrenię w kontekście ekopsychiatrii. 

Sławomir Murawiec
Psychiatr Psychol Klin 2023, 23 (1), p. 18–26
Psychofarmakologia skoncentrowana na leku spotyka psychofarmakoterapię skoncentrowaną na osobie – leki przeciwdepresyjne

Przegląd systematyczny opublikowany w 2022 roku przez Moncrieff i wsp. w czasopiśmie „Molecular Psychiatry” wzbudził ożywioną dyskusję na temat monoaminowej teorii depresji i zastosowania leków działających na układ serotoninergiczny w leczeniu tego zaburzenia. Zdaniem wielu ekspertów wspomniana praca odnosi się do hipotezy, która obecnie ma już znaczenie wyłącznie historyczne. W innej publikacji, której współautorką jest Moncrieff, zaproponowano użyteczny sposób myślenia o działaniu i zastosowaniu klinicznym psychofarmakoterapii. Według modelu nazywanego psychofarmakologią swoistego leku leki psychotropowe są substancjami, które wpływają na objawy pośrednio, za sprawą swoistego oddziaływania na zjawiska fizjologiczne warunkujące przebieg procesów umysłowych i emocjonalnych oraz zachowanie. Planując terapię, należy ocenić, czy przewidywany wpływ danego leku na czynności psychiczne i zachowanie może okazać się korzystny w kontekście sytuacji życiowej konkretnej osoby. O stosowaniu leków można więc myśleć nie w kategoriach leczenia określonego zaburzenia, lecz w kategoriach wpływu na funkcje psychiczne, który może okazać się pozytywny (nie tylko w terapii depresji, ale także zaburzeń lękowych i innych). W pracy przedstawiono różne podejścia związane z takim sposobem myślenia, wśród nich model oparty na kreatywnej, skoncentrowanej na osobie, narracyjnej psychofarmakoterapii, opisany przez Jakovljevicia.

Sławomir Murawiec
Psychiatr Psychol Klin 2022, 22 (4), p. 204–213
Pozytywny wpływ rezerwy poznawczej na dynamikę wybranych kompetencji poznawczych w 3-miesięcznej obserwacji dorosłych Polaków

Badania podłużne z udziałem sióstr zakonnych (nun studies) prowadzone przez Davida Snowdena przez 25 lat przyczyniają się do nieustannego zainteresowania związkiem między rezerwą poznawczą a sprawnością kognitywną osób dorosłych. Termin „rezerwa poznawcza” odnosi się do całokształtu wiedzy i umiejętności. Wyższa rezerwa poznawcza wyjaśnia dobrą kondycję poznawczą dorosłych w pomiarze wyjściowym (baseline) i może determinować proces pozytywnego starzenia się. Podjęto więc badania mające na celu określenie roli rezerwy poznawczej i wieku w kształtowaniu wyników testów oceniających funkcje poznawcze i metod samoopisowych. Uczestnikami badań byli dorośli Polacy (N = 80), a procedura uwzględniała dwa pomiary (baseline i po 3 miesiącach). Wskaźnik rezerwy poznawczej obejmował: dane samoopisowe na temat przeszłej i obecnej aktywności w różnych obszarach życia, lata pracy, poziom formalnej edukacji i status zawodowy; w każdej z wymienionych kategorii przyznawano punkty. 

Ewa Małgorzata Szepietowska
Psychiatr Psychol Klin 2022, 22 (4), p. 214–229
Percepcja rodzinnych relacji oraz integracja osobowa młodych kobiet cierpiących na jadłowstręt psychiczny

W prezentowanym badaniu autorzy skoncentrowali się na poszukiwaniu odpowiedzi na pytania o percepcję jakości relacji w rodzinie pochodzenia, poziom integracji osobowej (czyli zasobów osobistych), a także o związek między tymi dwiema zmiennymi wśród młodych kobiet z anoreksją. Celem badań było określenie: (1) specyfiki relacji w ich rodzinie pochodzenia, (2) poziomu integracji osobowej młodych kobiet z jadłowstrętem psychicznym (zwłaszcza w odniesieniu do takich jakości ego, jak podstawowa ufność, autonomia i tożsamość) oraz (3) związków między relacjami rodzinnymi a integracją osobową (zasobami psychospołecznymi). 

Wanda Zagórska, Małgorzata Starzomska-Romanowska, Katarzyna Skowron
Psychiatr Psychol Klin 2022, 22 (4), p. 230–238