LOGO
EN

Rezerwa poznawcza a aktualne funkcjonowanie poznawcze i emocjonalne osób w okresie późnej dorosłości z uwzględnieniem odmienności kulturowych – doniesienie wstępne

Anna Boiko

Affiliacja i adres do korespondencji
Psychiatr Psychol Klin 2019, 19 (3), p. 269–280
DOI: 10.15557/PiPK.2019.0028
PlumX metrics:
Streszczenie

Wstęp: Poziom rezerwy poznawczej ma istotny wpływ na zmiany kondycji poznawczej w procesie naturalnego starzenia się. Na poziom rezerwy poznawczej wpływają z kolei wzajemnie powiązane i kształtowane od wczesnych lat rozwoju zmienne: status socjoekonomiczny, poziom edukacji czy aktywność zawodowa, często uwarunkowane cechami środowiska społeczno-ekonomicznego. Cel: Celami badania były porównanie zasobów poznawczych i wybranych aktualnych możliwości poznawczych seniorów wywodzących się z odmiennych warunków kulturowych – w Polsce i na Ukrainie – oraz ustalenie wpływu obydwu zmiennych, czyli poziomu rezerwy poznawczej i pochodzenia kulturowego, na poziom aktualnych możliwości poznawczych. Materiał i metoda: Badanie przeprowadzono na terenie dwóch krajów (Polski i Ukrainy) z udziałem 30 osób w wieku 60–93 lat. Zastosowano takie narzędzia badawcze, jak: Montrealska Skala Oceny Funkcji Poznawczych (Montreal Cognitive Assessment, MoCA), podtesty Słownik i Powtarzanie Cyfr ze Skali Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych, wersji zrewidowanej (Wechsler Adult Intelligence Scale-Revised, WAIS-R), Test Metafor Pisanych z Baterii Testów do Badania Funkcji Językowych i Komunikacyjnych Prawej Półkuli Mózgu (RHLB-PL; Right Hemisphere Language Battery), próby fluencji semantycznej oraz emocjonalnej, Test Pamięci Wzrokowej Bentona (Benton Visual Retention Test), Skala Satysfakcji z Życia (Satisfaction with Life Scale, SWLS), Kwestionariusz Depresji BDI-II Aarona T. Becka (Beck Depression Inventory-II, BDI-II), jak również ankietę autorską, będącą podstawą oceny rezerwy poznawczej. Wykorzystano odpowiednie wersje językowe metod. Wyniki: Polscy seniorzy uzyskali istotnie wyższy ogólny wynik w MoCA, zadaniach fluencji słownej, Teście Pamięci Wzrokowej Bentona i w podtestach MoCA: Język, Abstrahowanie, Odroczone przypominanie. Dwuczynnikowa analiza wariancji wykazała istotny wpływ pochodzenia kulturowego i/lub rezerwy poznawczej na poziom sprawności językowej (MoCA: Język), myślenia abstrakcyjnego (MoCA: Abstrahowanie) i nasilenia nastroju depresyjnego (BDI-II). Wnioski: Czynniki kształtujące rezerwę poznawczą wykazują zróżnicowany związek z poszczególnymi sferami funkcjonowania człowieka w odmiennych kulturach, a więc ich znaczenie dla satysfakcjonującego starzenia się może być odmienne.

Słowa kluczowe
rezerwa poznawcza, starzenie się, porównania międzykulturowe