Cel: Uwzględniając dane wskazujące na istotną rolę zadań fluencji słownej w diagnozowaniu neuropsychologicznym oraz modele półkulowo zróżnicowanej regulacji procesów niezbędnych do realizacji różnych typów fluencji słownej, podjęto próbę wykazania istnienia różnic pomiędzy osobami z naczyniową patologią mózgu, w tym z nadciśnieniem tętniczym, i osobami zdrowymi, w zakresie poprawnego i błędnego wykonania 5 zadań fluencji słownej. Analizowano także profile wykonania zadań wewnątrz grup. Materiał i metoda: W badaniach uczestniczyły osoby zdrowe (n = 36), z nadciśnieniem tętniczym (n = 33) oraz po udarze lewej (n = 15) lub prawej (n = 30) półkuli mózgu – łącznie 114 osób. Na podstawie wyniku w teście Frenchay Aphasia Screening Test (FAST) z badań wyłączono pacjentów przejawiających cechy znacznych trudności językowych/afazji. Wykorzystano 5 zadań fluencji słownej: semantyczne (Zwierzęta), fonemiczne (głoska „k”), fluencję czasownikową oraz dwa zadania emocjonalne: Radość i Strach. W analizach poprawnych oraz błędnych wykonań wykorzystano ogólne modele liniowe dla pomiarów powtarzanych. Wyniki: Profile poprawnych odpowiedzi w kolejnych 5 zadaniach były podobne we wszystkich grupach, a różnice międzygrupowe miały charakter ilościowy. Najwięcej poprawnych odpowiedzi pojawiło się w zadaniach: semantycznym, fonemicznym i we fluencji czasownikowej, najmniej zaś w zadaniach emocjonalnych. Osoby z nadciśnieniem tętniczym uzyskały wyniki nieistotnie niższe od zdrowych badanych, z kolei pacjenci po udarze prawej i lewej półkuli – istotnie niższe od obydwu tych grup. Osoby zdrowe mimo dużej liczby błędów uzyskały wyniki najwyższe. Pacjenci po udarze prawej półkuli cechowali się małym zróżnicowaniem liczby poprawnych realizacji w kolejnych zadaniach. Zadania emocjonalne o odmiennej walencji (pozytywnej i negatywnej) zostały wykonane na takim samym poziomie przez wszystkie grupy. Grupy osób zdrowych oraz z nadciśnieniem tętniczym cechowała wyraźna heterogeniczność poprawnych i błędnych odpowiedzi w różnych zadaniach. Osoby z patologią mózgu, niezależnie od lateralizacji, wykonywały je na podobnym poziomie, przy czym uszkodzenia lewej półkuli skutkowały największą liczbą błędów przede wszystkim w zadaniu semantycznym i fonemicznym, patologia prawej półkuli zaś – we wszystkich typach zadań. Trudności osób z patologią lewej półkuli mogą wynikać z osłabienia procesów fonologiczno-leksykalnych, w tym dostępu do semantycznych cech słowa, z kolei niskie wyniki pacjentów z uszkodzeniem prawej półkuli mogą być skutkiem zakłóceń procesów uwagowych i wykonawczych. Wnioski: Osoby z naczyniową patologią półkul uzyskały istotnie niższe wyniki we wszystkich typach fluencji, natomiast z nadciśnieniem tętniczym – nieistotnie niższe w porównaniu z osobami zdrowymi. Oznacza to, że metoda może być przydatna w różnicowaniu osób zdrowych i z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, a także osób z grup ryzyka. W kolejnych badaniach uwagę należałoby poświęcić szczegółowej analizie typów błędów popełnianych przez osoby z patologią półkul w różnych typach zadań fluencji słownej. Uwzględnienie lokalizacji patologii w wymiarze obszar przedni – tylny każdej z półkul mogłoby ujawnić specyficzne cechy wykonania fluencji słownej.