Wprowadzenie i cel: Celem pracy jest ocena zależności między zaburzeniami dysocjacyjnymi a różnorodnymi formami poszukiwania doznań, które są charakterystyczne dla zaburzeń współwystępujących. Analizę przeprowadzono zgodnie z paradygmatem „badań zorientowanych na praktykę”, ukierunkowanych na zmniejszanie luki między określonymi wyzwaniami klinicznymi a ustaleniami empirycznymi. W obszarze psychopatologii dysocjację rozpatruje się jako złożoną reakcję na traumę zewnętrzną bądź jako stan podatności zwiększający ryzyko jej wystąpienia. Zgodnie z literaturą przedmiotu zaburzenia dysocjacyjne można postrzegać jako stany patologiczne, które radykalnie przeobrażają świadomość własnego „ja”, doświadczenie ciała, funkcje psychiczne, a także reakcje fizjologiczne. Niniejsze badanie wskazuje jednak na możliwość istnienia mniej oczywistego mechanizmu, w którym dysocjacja wpływa na nieświadome procesy myślowe. Materiał i metody: W pracy poddano analizie trzy studia przypadku, zgodnie z tzw. kryteriami procesu i wyniku, pochodzące z rzeczywistej praktyki klinicznej, łącząc ilościową ocenę empiryczną z oceną jakościową opartą na „teorii ludzkich narodzin” (Human Birth Theory), w celu sformułowania klinicznie istotnych wniosków dla leczenia neuropsychologicznego lub psychoterapeutycznego. W myśl zasad pluralizmu dowodowego postulowane są różnorodne podejścia badawcze, które uwzględniają zarówno czynniki wewnętrzne, jak i zmienne kontekstowe, które mogą potencjalnie wpływać na wyniki. Wyniki: Analiza danych wskazuje na istotne zbieżności pomiędzy zaburzeniami związanymi z używaniem substancji psychoaktywnych a zaburzeniami niezwiązanymi z ich stosowaniem − szczególnie w aspekcie poszukiwania doznań sensorycznych i psychicznych jako następstwa występujących u pacjentów stanów dysocjacyjnych. Wnioski: Wyniki przeprowadzonej analizy wskazują na potrzebę dalszych badań w celu weryfikacji zaproponowanej w niniejszym projekcie badawczym hipotezy etiopatogenetycznej oraz określenia stopnia, w jakim uzasadnione jest rozszerzenie uzyskanych wyników na szersze populacje.

dysocjacja, zaburzenia współwystępujące, poszukiwanie doznań, interwencja neuropsychologiczna, psychoterapia