LOGO
EN

Synestezja i zdolności specjalne u osób z populacji ogólnej o różnym poziomie nasilenia cech autystycznych

Dominika Wojtera, Monika Obrębska

Affiliacja i adres do korespondencji
Psychiatr Psychol Klin 2025; 25 (1): 51–56
DOI: 10.15557/PiPK.2025.0007
PlumX metrics:
Streszczenie

Wprowadzenie i cel: Celem pracy było sprawdzenie, czy istnieją dodatnie związki pomiędzy nasileniem cech autystycznych a specjalnymi zdolnościami o różnym charakterze i doznaniami synestetycznymi. Cechy autystyczne to zestaw charakterystyk poznawczych i społecznych, które występują zarówno u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, jak i – rzadziej i w mniejszym nasileniu – u osób z populacji ogólnej. Synestezja odnosi się do zjawisk, których wspólną podstawą jest zasada intersensualności. Występuje częściej u osób spełniających kryteria diagnostyczne zaburzeń ze spektrum autyzmu. Postawiono również hipotezę, że synestezja odgrywa kluczową rolę w manifestacji zdolności sawantycznych, które występują u około 10% osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 181 osób z populacji ogólnej, które wypełniły trzy kwestionariusze: kwestionariusz AQ (Autism-Spectrum Quotient), Skalę Zdolności Specjalnych (SZS) oraz autorski kwestionariusz inspirowany Synesthesia Battery. Wyniki: Wyniki badania potwierdziły istnienie dodatniego związku pomiędzy synestezją a występowaniem zdolności specjalnych oraz ujemnego pomiędzy zdolnościami o charakterze muzycznym i lingwistycznym a nasileniem cech autystycznych. Wnioski: Diagnozowanie zasobów psychologicznych oraz analiza indywidualnych charakterystyk wydają się wartościowym kierunkiem badań w celu analizy szerokiego fenotypu autyzmu. Prezentowane w tym artykule badanie wpisuje się w ten pozytywny paradygmat, przyczyniając się do zmiany narracji dotyczącej spektrum autyzmu: od scharakteryzowania go jako zaburzenia do podejścia opartego na zasobach, z naciskiem na różnorodność i pozytywne cechy związane z nieneurotypowością.

Słowa kluczowe
cechy autystyczne, synestezja, zdolności specjalne